Badania naukowe

Wydział Neofilologii UAM jest największym i jednym z najprężniej rozwijających się wydziałów naszej uczelni. Kadra naukowo-dydaktyczna Wydziału liczy około 300 osób, w tym 74 pracowników samodzielnych. Kształcimy ponad 3500 studentów na studiach stacjonarnych, i ponad 450 studentów na studiach niestacjonarnych.

  • Instytut Filologii Germańskiej prowadzi badania w zakresie historii literatury niemieckiej, literatury i kultury austriackiej XIX/XX w., literaturoznawstwa porównawczego, recepcji literatury niemieckiej w Polsce, polsko-niemieckich stosunków literackich, kulturoznawstwa niemieckiego obszaru językowego, teorii i praktyki nauczania języka niemieckiego (ze wsparciem komputerowym), językoznawstwa germańskiego, leksykologii, leksykografii, językoznawstwa kontrastywnego, gramatyki opisowej języka niemieckiego oraz teorii przekładu literackiego. Zajmuje się także teorią dydaktyki literatury niemieckiej i mediów oraz translatoryką – kształceniem tłumaczy we współpracy z Wydziałem Anglistyki
  • Instytut Filologii Romańskiej realizuje zadania badawcze dotyczące językoznawstwa i literaturoznawstwa romańskiego oraz językoznawstwa stosowanego. Istotą prowadzonych badań jest ich spójność i komplementarność w odniesieniu do podobnych zadań realizowanych w innych krajach europejskich. Instytut przywiązuje dużą wagę do roli, jaką odgrywa we współczesnym świecie i w Unii Europejskiej komunikacja językowa i jej interkulturowy wymiar, stąd zainteresowanie Instytutu kwestiami lingwistyki kulturowej, akwizycją wybranych typów dyskursu języka obcego oraz kwestiami traduktologicznymi wynikającymi z posługiwania się wieloma językami narodowymi i koniecznością tłumaczenia dokumentacji urzędowej na wiele języków. Instutut Filologii Romańskiej włączył się od kilku lat w międzynarodowe programy studiów nad frazeologią, fonetyką, składnią i morfologią języka francuskiego, włoskiego, hiszpańskiego i rumuńskiego. Również w zakresie badań literaturoznawczych Instytut realizuje zadania w zakresie problematyki interesującej szeroki kręg odbiorców europejskich, np. związków literackich polsko-francuskich, problematyki literatur pogranicza i transgresji kultur, a także piśmiennictwa dydaktycznego i autobiograficznego.
  • Instytut Filologii Rosyjskiej prowadzi badania językoznawcze i literaturoznawcze. Wobec złożoności i zmienności współczesnej rzeczywistości rosyjskiej dawne poglądy na literaturę i kulturę rosyjskiego obszaru językowego ulegają dezaktualizacji. Wynika stąd potrzeba prac badawczych z zastosowaniem nowoczesnego warsztatu, zmierzających do rewizji zastanych stereotypów i zachowujących dystans wobec utartych interpretacji faktów, oraz pionierskich poszukiwań w duchu dialogu interkulturowego i komunikacji interkulturowej. W Instytucie Filologii Rosyjskiej zwraca się także uwagę na interkulturowe aspekty kształcenia studentów na filologii rosyjskiej, rosyjsko-angielskiej, rosyjsko-ukraińskiej oraz rosyjskiej z lingwistyką stosowaną.
  • Instytut Językoznawstwa odznacza się multidyscyplinarną specyfiką i szerokim zakresem badań (10 specjalności dydaktycznych). Wymaga to ścisłego powiązania badań naukowych z działalnością dydaktyczną i współpracą międzynarodową. Liczba realizowanych tematów jest bardzo duża – 15 tematów kontynuowanych i 29 nowych, z czego znaczną część stanowią przygotowywane rozprawy doktorskie i habilitacyjne. Stosowane w Instytucie Językoznawstwa metody badawcze wykorzystują aksjomatyzację teorii lingwistycznych, fonetykę i fonologię porównawczą, metodologię lingwistyki, analizę logicznych aspektów komunikacji społecznej, komputerowe przetwarzania języka naturalnego oraz technologię mowy. Wśród nowych, dynamicznie rozwijających się dziedzin badań o dużym zakresie zastosowań praktycznych warto wspomnieć problemy komunikacji językowej, techniki współczesnego komunikowania się, tłumaczenie symultaniczne oraz komunikację wielomodalną. Dla rozwoju życia społecznego istotne jest także badanie języka prawa w ujęciu translatologicznym, umożliwiające właściwe tłumaczenie dokumentów prawnych, które sformułowane w zgodzie z kulturą i językiem społeczności, dla której zostały pierwotnie stworzone, nie są zrozumiałe w kontekście innych kultur.
  • Instytut Lingwistyki Stosowanej realizuje humboldtowską zasadę łączenia badań naukowych z dydaktyką w zakresie wszystkich oferowanych specjalizacji: nauczycielskiej, tłumaczeniowej i komunikacyjno-mediacyjnej. Podstawą jej działalności są badania językoznawcze, glottodydaktyczne, translatoryczne i kulturoznawcze ze naciskiem na kwestie interkulturowości. Instytut realizuje m.in. następujące zadania badawcze: teoretyczne i praktyczne aspekty uczenia i nauczania języka; nabywanie mowy, uczenie się pierwszego i kolejnych języków obcych, nauczanie w klasach bilingwalnych, nauczanie języków specjalistycznych; relacje między językiem a kulturą w aspekcie nauczania i uczenia się; komunikacja interkulturowa i intersemiotyczna; microteaching w kształceniu nauczycieli języków obcych; wszelkiego rodzaju badania nad przekładem językowym i warsztatem pracy tłumacza; zastosowanie wyników analiz studiów kontrastywnych niemiecko-polskich-angielskich w translatoryce, leksykografii i opisie gramatycznym; budowa i funkcja tekstu użytkowego; badania interlingwy, czyli międzynarodowych języków skonstruowanych takich jak esperanto.
  • Katedra Studiów Azjatyckich realizuje zadania badawcze w dziedzinach takich jak klasyczna i współczesna literatura arabska, zagadnienia islamu i świata kurdyjskiego, literatura i teatr chiński, język turecki, języki i kultury Azji Środkowej, literatura i historia Turcji, językowy obraz świata Mongołów, literatura hebrajska, translatoryka Starego Testamentu, badania karaimoznawcze, samarytańskie i aramejskie, języki tunguskie, badania mniejszościowe, leksykologia kazachska i karaimska. Wśród nowych projektów Katedry można wymienić studia nad obyczajami karaimskimi, polityką językową w krajach Azji Środkowej, przemianami kulturowymi, językowymi i społecznymi w Kazachstanie, edycję tekstów, pracę nad serią nowych podręczników do nauki języków, epigrafię cmentarzy tatarskich (Litwa, Białoruś, Ukraina), badania dotyczące tajwańskiego teatru tańca, współczesnej dramaturgii chińskiej i tajwańskiej, kultury świata arabskiego, struktury etniczno-religijnej krajów arabskich, leksykologii i leksykografii krajów arabskich i semickich.
  • Katedra Orientalistyki realizuje badania, których zakres obejmuje m.in. języki, literaturę i historię Japonii, klasyczny teatr japoński, języki Chin, języki i kultury Azji Środkowej, literaturę, filozofię, religie i kulturę indyjską, badania mniejszościowe i politykę językową. Do nowych zadań badawczych zaliczyć należy organizacje międzynarodowe w regionie Azji i Pacyfiku, wzrost znaczenia Azji dla polityki światowej i współczesne problemy polityki i bezpieczeństwa na Dalekim Wschodzie. Wśród nowych, ambitnych projektów realizowanych obecnie w Katedrze Orientalistyki, warto wymienić udział w opracowywaniu słownika polsko-chińskiego we współpracy z Instytutem Konfucjusza, projektu badawczy słownika kognitywnego pism piktograficznych w Chinach i systemów języków pisanych Chin.
  • Katedra Skandynawistyki – jeden z nielicznych w Polsce ośrodków zajmujących się skandynawskim obszarem językowym – prowadzi bardzo zróżnicowane pod względem tematycznym badania w dziedzinach takich jak językoznawstwo skandynawskie i ogólne, literatury skandynawskie oraz historia i kultura krajów skandynawskich; efektem tej działalności są liczne publikacje. Katedra bierze udział w międzynarodowych programach badawczych i współpracy partnerskiej; organizuje także regularnie międzynarodowe sesje naukowe.
  • Katedra Ekokomunikacji prowadzi następujące zadania badawcze: transkulturowy wymiar komunikacji werbalnej i niewerbalnej, transkulturowy wymiar kontaktów językowych na przykładzie wspólnot językowo-kulturowych polskiego i angielskiego obszaru kulturowego, jakość komunikacyjna przestrzeni publicznej, udział badań nad jakością komunikacyjną przestrzeni publicznej w kształtowaniu nowego globalnego porządku komunikacyjnego, ochrona języków naturalnych, teoria i praktyka wizerunku. Badania te prowadzone są w ramach szeroko rozumianej ekolingwistyki stanowiącej część ogólnonarodowych badań w zakresie jakości życia.