Dziedzictwo językowe Rzeczypospolitej. Baza dokumentacji zagrożonych języków

Głównym zadaniem projektu było utworzenie bazy dokumentacji zagrożonych języków stanowiących językowe dziedzictwo Rzeczypospolitej. Zespół projektu zgromadził, opracował i zestawił w formie portalu internetowego: www.inne-jezyki.amu.edu.pl informacje na temat oraz materiały dokumentujące wymierające odmiany językowe (języki, zespoły dialektów i etnolekty/regiolekty/konfesjolekty poszczególnych mniejszości narodowych, etnicznych, wyznaniowych, regionalnych), świadczące o niknącej różnorodności językowej Polski i jej kontaktów językowych.
Baza dokumentacji stanowi unikatowe w skali międzynardowej narzędzie archiwizowania skatalogowanych i anotowanych z pomocą specjalistycznych programów zasobów językowych, stanowiących punkt wyjścia dla językoznawczego oraz kulturoznawczego opisu i badań. W dalszej perspektywie – tam gdzie istnieje taka konieczność, możliwość i zainteresowanie samych grup użytkowników objętych projektem odmian językowych – zasoby te mogą się okazać znaczącą pomocą dla działań rewitalizacyjnych.
Zasoby opracowane w ramach projektu obejmują:

1. poszerzone informacje faktograficzne na temat historii, rozprzestrzenienia, stanu zagrożenia, społeczności mówców, standaryzacji, kontaktów językowych, subodmian, stanu badań nad i literatury kilkunastu przedmiotowych odmian językowych
2. skompletowana w lingwistyczno-terenowej fazie projektu, a następnie opracowana i udostępniona w tym samym portalu baza danych i zasobów językowych: mówionych, opowiadanych, śpiewanych, drukowanych, rękopiśmiennych i ikonograficznych dot. polskiego jidysz, łatgalskiego, wilamowskiego i hałcnowskiego.
3. zdigitalizowane teksty pisane (z tłumaczeniami i transliteracją) oraz cyfrowe lub zdigitalizowane nagrania dźwiękowe i/lub audiowizualne wypowiedzi i sytuacji komunikacyjnych (większość z transliteracją, transkrypcją, anotacjami i tłumaczeniem) w w/w czterech językach;
4. fotodokumentację zabytków języka oraz kultury materialnej związanej z czterema w/w językami. Wykonano również wstępne analizy lingwistyczne zgromadzonego materiału (fonetyka, prozodia, kontakty językowe). Dane opracowano z zastosowaniem technologii relacyjnych baz danych. Wszystkie zasoby oraz metainformacje zostały gromadzone na ogólnie dostępnym centralnym serwerze bazy danych, z informacjami i instrukcjami dotyczącymi możliwości korzystania z zasobów bazy danych.

Tomasz Wicherkiewicz

Tomasz Wicherkiewicz – językoznawca, socjolingwista, specjalista w dziedzinie języków mniejszościowych, badań nad mniejszościami, zagrożeniem języków i ich dokumentacją, polityką i planowaniem językowym, typologią języków mniejszościowych; wykładowca w Katedrze Orientalistyki Wydziału Neofilologii UAM. Ekspert instytucji polskich i europejskich w dziedzinie mniejszościowej polityki językowej. Główne publikacje:

• The Making of a Language. The Case of the Idiom of Wilamowice, Southern Poland. Mouton de Gruyter (2003);
• The Kashubs: Past and Present (co-edited with C. Obracht-Prondzyński) Peter Lang (2011);
• Regionalne języki kolateralne Europy – porównawcze studia przypadku z polityki językowej. Rys (2014).