Implanty pamięci? Od/budowa Zamków w Poznaniu i Berlinie - interdyscyplinarne studium przypadku

Projekt powstał we współpracy grupy czworga badaczy z Polski i Niemiec. UAM reprezentują germanistka dr Dominika Gortych (kierownik projektu) oraz socjolog dr Łukasz Skoczylas, partnerski Uniwersytet Marcina Lutra w Halle-Wittenberdzie – historyk dr Karsten Holste. Zespół uzupełnia ekspert w dziedzinie rekonstrukcji obiektów historycznych, historyk sztuki dr Guido Hinterkeuser (Berlin).

Podstawowym celem naukowym projektu jest analiza funkcjonowania implantów pamięci w przestrzeni miejskiej. Implanty pamięci rozumiane są tu jako obiekty, które wybudowane zostały w stylu charakterystycznym dla minionych epok, stwarzając wrażenie starszych, niż są w rzeczywistości. Bieguny osi porównawczej refleksji wyznaczają w tym przypadku Zamek Królewski Przemysła II w Poznaniu oraz Berliner Schloss.

Cel 1. Porównanie społecznego funkcjonowania Zamku Królewskiego w Poznaniu oraz Berliner Schloss. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez badania jakościowe: indywidualne wywiady pogłębione z przewodnikami miejskimi, którzy włączają tworzone implanty do swoich narracji o przeszłości miasta, a także analizę zawartości artykułów prasowych opisujących proces tworzenia implantów wraz z kontrowersjami, jakie on wywołuje.

Cel 2. Porównanie propozycji funkcjonalnego wykorzystania implantów oraz sposobu, w jaki są one publicznie uzasadniane. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez analizę zawartości wybranych publikacji oraz publicznych wypowiedzi, zawierających takie propozycje.

Cel 3. Opis sposobu zaznaczania przynależności implantów do dwóch czasów: dawnego, do którego się one odnoszą, i współczesności, w której są tworzone. Chodzi tu o te elementy stylu i architektury implantów, które mają sprawić wrażenie, że są one obiektami starszymi, niż ma to miejsce w rzeczywistości, jak i o te elementy, które pozwalają zewnętrznemu obserwatorowi na określenie ich prawdziwego wieku. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez porównanie powstających obiektów z obiektami wybudowanymi w czasach, do których one nawiązują oraz poprzez analizę publicznej krytyki zastosowanych w implantach rozwiązań architektonicznych.

Projekt ma charakter porównawczy. Poprzez analizę podobieństw i różnic implantów możliwe stanie się wskazanie na cechy ogólne ich społecznego funkcjonowania w przestrzeni miejskiej, ale także na ew. specyficzne cechy związane z wyjątkowością każdego z nich oraz odmiennością kulturową i przestrzenno-urbanistyczną ich otoczenia. Wyniki badań mają zostać przedstawione szerszej publiczności podczas międzynarodowej interdyscyplinarnej konferencji, która odbędzie się w Poznaniu w marcu 2016 r. Zwieńczeniem projektu ma być publikacja monografii autorstwa trojga z uczestników projektu w dwóch wersjach językowych.

Projekt ma jednak także walor dydaktyczny i edukacyjny, zakłada bowiem udział grupy 18 studentów (po 9 z obydwu krajów) w seminariach blokowych i wyjazdowych (seminaria przygotowawcze w Poznaniu i Halle/Saale, wspólne seminarium wyjazdowe w Berlinie oraz wspólne seminarium w Poznaniu).

Dominika Gortych

Od marca 2014 r. adiunkt w IFG UAM, autorka monografii Semantik der Leere in deutschen und polnischen Kulturtexten zur Shoah (Frankfurt am Main: Peter Lang 2015), opublikowanej na podstawie rozprawy doktorskiej wyróżnionej Nagrodą Prezesa Rady Ministrów za wyróżnione rozprawy doktorskie w 2013 r.
Dotychczasowy udział w międzynarodowych projektach naukowych: współautorka monografii zbiorowej Druga wojna światowa w obrazach kultury w Polsce i Niemczech (źródło finansowania: Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2013-2016).
Opiekun KULT(ur)OWEGO Koła Naukowego, od października 2015 r. Pełnomocnik Dziekana Wydziału Neofilologii ds. Promocji.