Wyrażenia dzierżawcze w językach duńskim i szwedzkim w ujęciu synchronicznym i diachronicznym

Dzierżawczość to jedna z najbardziej uniwersalnych relacji wyrażanych w językach świata. Istnieje wiele różnych typów relacji i znaczeń, które zawierają się w tak ogólnym pojęciu, jakim jest dzierżawczość, na przykład relacja posiadania, ale również relacje meronimiczne (relacja część-całość, np. dach domu), relacje pokrewieństwa (moja matka), czy bardziej niejednoznaczne relacje kontroli (mój projekt). Do wyrażania dzierżawczości używamy odpowiednich konstrukcji gramatycznych, takich jak zaimki dzierżawcze, przypadki, przyimki,funkcje składniowe i inne.

W językach skandynawskich, które są przedmiotem badania, tj. w językach szwedzkim i duńskim, dzierżawczość wyrażana jest poprzez użycie jednej z poniższych konstrukcji dzierżawczych:

(1) s-genitiv, (2) grupy przyimkowe, (3) zaimki dzierżawcze, (4) zaimki dzierżawcze zwrotne oraz (5) rodzajnik określony. Z punktu widzenia historii rozwoju tych języków wciąż pozostaje kilka pytań, na które nie znamy odpowiedzi, związanych z rozwojem konstrukcji dzierżawczych i ich wzajemną zależnością. Na przykład, kiedy
i w jakich kontekstach pojawiło się użycie grup przyimkowych w wyrażeniach dzierżawczych? Dlaczego używamy s-genitivu w niektórych przypadkach (szw. Annas bok „książka Anny”), a grup przyimkowych w innych przypadkach (szw. prisetpå bensin „cena benzyny”)? Czy istnieją różnice w użyciu wyrażeń dzierżawczych między językiem duńskim a szwedzkim na przestrzeni ich rozwoju, mimo że języki te są tak blisko ze sobą spokrewnione?

Celem projektu jest przestudiowanie użycia i dystrybucji wyrażeń dzierżawczych w językach szwedzkim i duńskim od okresu spisania pierwszych tekstów (ok. 1200rok) do czasów współczesnych. Istotną częścią projektu jest również zbadanie zróżnicowania konstrukcji dzierżawczych i różnych czynników, które mogą nam pomóc odpowiedzieć na pytanie, dlaczego dana konstrukcja jest preferowana wdanym kontekście. W projekcie ogólny nacisk położony zostanie na różne możliwe aspekty znaczenia dzierżawczości, np. opozycja konceptu posiadania i konceptu lokatywności w wyrażeniach dzierżawczych.

Alicja Piotrowska

Alicja Piotrowska – absolwentka filologii szwedzkiej i skandynawistyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Obecnie doktorantka na Wydziale Neofilologii UAM. Jej zainteresowania badawcze obejmują językoznawstwo historyczne, składnię i gramatykę języka szwedzkiego, runologię oraz gramatykę kontrastywną polsko-szwedzką. W swoich badaniach, zarówno diachronicznych jak i synchronicznych, nad wyrażeniami dzierżawczymi w językach skandynawskich wykorzystuje statystyczne metody analizy danych.