Zintegrowana analiza diachroniczna romańskich zaimków atonicznych

Prozodycznie słabe zaimki wykazują we współczesnych językach romańskich szereg cech, które wymykają się regułom rządzącym zachowaniem innych klas znaków. Jednocześnie, postacie tych zaimków, ich umiejscowienie wewnątrz zdań oraz łączliwość zmieniały się w trakcie dziejów, ewoluując ku coraz mniejszej samodzielności składniowej.
Badane będą mało dotąd znane zmiany tego typu wraz z ustaleniem ich przyczyn - interpolacja (obecność innych wyrażeń między zaimkiem a formą czasownika), mezokliza (zaimek ‘wciśnięty’ między temat a końcówkę w formach fleksyjnych czasownika z tematem wywiedzionym z łacińskiego bezokolicznika), oraz niegdyś dowolnie realizowane, naprzemienne umiejscowienie zaimka w pozycji przed bądź po czasowniku w identycznych składniowo warunkach. Współcześnie, zjawiska takie bądź nie występują już wcale, bądź są w fazie zaniku, a gramatyka zaimków atonicznych niemal całkowicie wyklucza swobodę w ich lokalizacji.
Praca wykonywana będzie na słabo rozeznanym materiale językowym: portugalskim (XIII-XIX wiek) i okcytańskim (XII-XV wiek). Badania mają charakter diachroniczny: chodzi o rozkład zmian w czasie i określenie ich przyczyn, a nie opis jednego stanu, choćby dawnego. Dane pochodzić będą z dziś już dostępnych korpusów.
Tytułowe podejście zintegrowane to próba pogodzenia różnych sposobów badania romańskich zaimków atonicznych. W dotychczasowych studiach poświęconych ich zmianom ścierają się pomysły przynależne do jednego z dwóch wielkich nurtów teoretycznych: generatywnego i funkcjonalnego / typologicznego. Badania dowieść mają, że przynajmniej w tym obszarze gramatyki metodologie te prowadzą do wyników w wielu punktach zgodnych.

Mikołaj Nkollo

Zatrudniony na UAM od 2001. Opublikował ponad 40 prac, głównie artykułów w czasopismach (Polska, Niemcy, Holandia, Stany Zjednoczone). W latach 2013-2016 kierował projektem Staroromańska recyprokalność: ewolucja sposobów nazywania sytuacji wzajemnych od łaciny do języków narodowych (NCN OPUS4). Wcześniej działał jako wykonawca w grantach poświęconych korpusom, słownikom walencyjnym i kolokacjom werbo-nominalnym (pod kierownictwem profesorów Zygmunta Vetulaniego i Grażyny Vetulani). Współpracuje naukowo z romanistami z Węgier (Széged), Portugalii (Covilhã) i Niemiec (Hamburg). W 2014 stażysta w Institut für Romanistik na Uniwersytecie w Hamburgu. Obecnie zainteresowania skupia na składni zaimków atonicznych. Bada średniowieczne teksty portugalskie i okcytańskie.