Problem baz wojskowych na Okinawie w relacjach amerykańsko-japońskich od zakończenia Zimnej Wojny a wewnętrzne determinanty polityki zagranicznej

Projekt podejmuje kwestię baz wojskowych USA w prefekturze Okinawa, w której znajduje się około 70 procent wszystkich amerykańskich obiektów wojskowych w Japonii, w kontekście polityki wewnętrznej tego kraju, sojuszu japońsko-amerykańskiego oraz sytuacji międzynarodowej w rejonie Indo-Pacyfiku. Z jednej strony, Stany Zjednoczone, Japonia i ich sojusznicy stoją w obliczu rosnącej presji gospodarczej, militarnej i politycznej takich państw, jak Chiny, Korea Północna czy Rosja, które kwestionują liberalny porządek międzynarodowy kierowany przez USA, co prowadzi do wzrostu znaczenia sojuszu japońsko-amerykańskiego dla bezpieczeństwa i pokoju Azji Północno-Wschodniej, ale także reszty świata. A z drugiej strony, jednocześnie sojusz ten jest nadwyrężony długotrwałymi napięciami wynikającymi z obecności amerykańskich baz wojskowych w prefekturze Okinawa. Lokalne protesty nasiliły się od zakończenia Zimnej Wojny i wywierają destabilizujący wpływ na stosunki między USA a Japonią, utrudniając proces reorganizacji baz wojskowych, w szczególności relokację bazy lotniczej piechoty morskiej Futenma, uzgodnioną w 1996 roku. W tej sytuacji brak lokalnego poparcia dla obiektów wojskowych staje się poważną przeszkodą nie tylko dla sprawnego funkcjonowania sojuszu, ale także dla legitymacji demokratycznej, wiarygodności i zaufania do obu rządów, które często odwołują się do wartości demokratycznych na arenie międzynarodowej. W powyższym kontekście niniejszy projekt poszukuje odpowiedzi na następujące pytania: Dlaczego problem Futenmy i innych amerykańskich obiektów wojskowych na Okinawie utrzymuje się przez tak długi czas i jak wpływa na sojusz USA-Japonia? Jakie czynniki, krajowe i międzynarodowe, wpłynęły na proces decyzyjny w sprawie baz wojskowych na Okinawie w omawianym okresie? Jak rolę odegrali w tym procesie tzw. główni gracze weta (politycy, biurokraci itp.) z jednej strony, a aktorzy społeczni z drugiej? Jakie strategiczne narracje zostały skonstruowane przez obie strony konfliktu? A także, jakie są implikacje tego problemu dla zarządzania sojuszem USA-Japonia i innych sojuszy amerykańskich? Analiza zostanie przeprowadzona z perspektywy teorii analizy polityki zagranicznej (FPA), w tym także narracji strategicznych, które kształtują postrzeganie, a tym samym poparcie dla polityki bezpieczeństwa przez ogół społeczeństwa. Niniejszy projekt przyczyni się do poszerzenia wiedzy i zrozumienia dynamiki i mechanizmów kształtowania polityki obronnej i zagranicznej zarówno w USA, jak i w Japonii. Ponadto, poprzez zastosowanie modeli FPA, badanie przyczyni się do rozwoju wiedzy teoretycznej, testując moc wyjaśniającą wykorzystanych modeli oraz pozwoli na wyciągnięcie ogólnych wniosków na temat zależności między krajowymi i międzynarodowymi determinantami kształtowania polityki zagranicznej. Wyniki badań mogą być przydatne także dla praktyków i ogółu społeczeństwa do lepszego rozumienia złożoności problematyki amerykańskich obiektów wojskowych znajdujących się na obszarach innych państw.

Beata Bochorodycz

Absolwentka japonistyki UAM oraz prawa (specjalność nauki o polityce) Uniwersytetu Kyushu w Japonii. Doktorat oraz habilitacja w Instytucie Studiów Politycznych PAN w Warszawie. Stypendystka Międzynarodowego Klubu Rotary „Japan Program”, japońskiego Ministerstwa Edukacji, Fundacji Japońskiej oraz Fundacji Fulbrighta. Odbyła pobyty badawcze w wielu ośrodkach uniwersyteckich na świecie, w tym w Yokohama National University, School of Oriental and African Studies (SOAS) w Londynie, National Graduate Institute for Policy Studies (GRIPS) w Tokio, George Washington University, Elliot School for International Affairs w Waszyngtonie. Prowadzi badania z dziedziny współczesnej polityki zagranicznej Japonii, szczególnie relacji japońsko-amerykańskich i problemu Okinawy, społeczeństwa obywatelskiego i ruchów społecznych. Autorka wielu publikacji, w tym monografii Japan’s Foreign Policy Making (wspólnie z K. Żakowskim oraz M. Sochą; 2018), Fukushima a społeczeństwo obywatelskie. Japoński ruch denuklearny w perspektywie politologiczno-socjologicznej (2018) (anglojęzyczna wersja tej książki ukaże się w połowie 2022 nakładem wydawnictwa Routladge).