Rola elementów literackich i narracyjnych w hiszpańskich traktatach medycznych z przełomu XVI i XVII wieku

Głównym celem projektu jest analiza funkcji i znaczenia elementów literackich i narracyjnych w hiszpańskich traktatach medycznych powstałych na przełomie XVI i XVII wieku, przeznaczonych dla czytelników niemających wykształcenia medycznego. Ich odbiorcami byli zarówno pacjenci, dla których lektura poradnika medycznego nierzadko zastępowała kontakt z lekarzem, jak i cyrulicy, akuszerki, zielarze i inni nieprofesjonalni adepci sztuki lekarskiej. Tematyka tych traktatów była bardzo rozległa i obejmowała m.in. teksty poświęcone opisom przebiegu i metod leczenia wybranej choroby, porady z zakresu profilaktyki najpowszechniejszych chorób i przypadłości oraz zalecenia dotyczące higieny w czasie epidemii. W tekstach tych odnajdujemy liczne elementy literackie i narracyjne – kompozycje poetyckie (głównie sonety), fragmenty o charakterze autobiograficznym oraz historie i anegdoty utrzymane w gawędziarskim stylu. W pierwszym etapie badań elementy te zostaną poddane analizie z perspektywy norm XVI-wiecznej poetyki opisanej w licznych traktatach opublikowanych w ówczesnej Hiszpanii. Celem tej analizy jest odkrycie pełnionych przez nie funkcji oraz odpowiedź na pytanie, w jaki sposób ich zastosowanie miało kształtować charakter relacji między autorem (lekarzem) i czytelnikiem (pacjentem lub nieprofesjonalnym medykiem). Należy przy tym pamiętać, że w XVI i XVII-wiecznej Hiszpanii warunkiem podjęcia studiów medycznych było uzyskanie tytułu bakałarza na wydziale sztuki, czyli zdobycie wiedzy m.in. z zakresu retoryki, literatury i filozofii. Autorzy analizowanych traktatów mieli zatem wykształcenie humanistyczne i, co za tym idzie, przynajmniej ogólną znajomość ówczesnych teorii dotyczących retoryki i poetyki. Wyniki badawcze uzyskane na tym etapie realizacji projektu zostaną następnie zestawione z założeniami współczesnej teorii medycyny narracyjnej. W miejsce kontaktu lekarza z chorym polegającego na analizie wyników badań proponuje ona uprzywilejowanie dialogu i narracji, a także włączenie zagadnień literaturoznawczych do programów nauczania w wyższych szkołach medycznych. Analiza przeprowadzona w tej części projektu pozwoli zweryfikować hipotezę badawczą, zgodnie z którą źródeł lub wzorców tzw. zwrotu narracyjnego we współczesnej medycynie można upatrywać w przedoświeceniowym dyskursie medycznym.

Katarzyna Płaczek

Katarzyna Płaczek jest słuchaczką III roku Wydziałowych Studiów Doktoranckich na Wydziale Neofilologii UAM. Jest absolwentką filologii hiszpańskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej zainteresowania badawcze obejmują historię literatury hiszpańskiej epoki baroku i oświecenia, historię medycyny, teorię muzyki oraz krytykę psychoanalityczną. Prowadzi zajęcia z literatury hiszpańskiej okresu od średniowiecza do oświecenia w Instytucie Filologii Romańskiej UAM. Od roku akademickiego 2018/2019 sprawuje funkcję przewodniczącej Rady Doktorantów Wydziału Neofilologii.