Narratives of Violence Against Women in Hindi and Punjabi Literatures (2000-present)

W ciągu ostatniego dwudziestolecia kilkukrotnie środki masowego przekazu na świecie obiegały informacje o, często bardzo drastycznych, przypadkach przemocy wobec kobiet w Indiach. Przyczyna istnienia tego zjawiska jest bardzo złożona. Powinniśmy też pamiętać, że przemoc wobec kobiet występuje na całym świecie.

By spróbować ją zrozumieć w kontekście indyjskim, należy zrozumieć splot czynników, który wyróżnia kulturę i społeczeństwo współczesnych Indii na tle innych społeczeństw. Do czynników tych należą: wielkie zróżnicowanie etniczne, religijne, językowe, polityczne, ekonomiczne oraz – rzecz unikatowa dla tego obszaru – podziały kastowe. Druga grupa przyczyn jest związana z gwałtownym procesem przemian, jakie zachodzą w Indiach, gdzie ruchy emancypacyjne, zmiany ekonomiczne, napływ kapitału, nowoczesne media oraz technologie umożliwiające wielu ludziom uczestnictwo na równych prawach w debacie publicznej zderzają się z wartościami i wzorcami tradycyjnymi, z konserwatywnym nastawieniem części społeczeństwa i jego elit. Szokujące przypadki użycia przemocy wobec kobiet są z tej perspektywy zarówno skutkiem owego skomplikowanego splotu okoliczności, jak i katalizatorem dalszych zmian, ponieważ dają impuls protestom i nowym ruchom społecznym, które domagają się reform prawnych i społecznych.

Nasze badania to próba zrozumienia narracji dotyczących przemocy wobec kobiet, a również, przez wspomniane powiązania, za jego pośrednictwem wniknięcia w złożoność kulturową współczesnych Indii. Przyjrzymy się uważnie, jak opowiada się o przemocy wobec kobiet. Interesuje nas, w jaki sposób w różnych utworach literackich – w prozie, poezji, dramacie, reportażu, literaturze autobiograficznej – przedstawia się te wydarzenia i w jaki sposób zmieniają one opowieść społeczeństwa indyjskiego o sobie samym. Nasze badania ukierunkowane są na dwie literackie sfery publiczne, języka hindi – dominującego w Indiach północnych i dostępnego wielu różnym, w tym uboższym i w jakiś sposób wykluczonym, grupom społecznym oraz w języku pendżabskim, który z kolei jest przedstawicielem języków mniejszościowych w skali indyjskiej. Mamy nadzieję, że usłyszymy dzięki temu nowe, niezbadane jeszcze literackie narracje, nieznane wątki w tej dyskusji publicznej i spojrzymy na nią z nowej, niezdominowanej przez punkt widzenia anglojęzycznych elit, perspektywy. Chcemy się przekonać, czy jest różnica w sposobie uczestniczenia w debacie i kształtowania owych opowieści zależnie od tego, czy toczą się w dominującym w Indiach północnych języku hindi czy w bardziej regionalnym języku pendżabskim.

Metoda, jaką się posłużymy, polega na analizie wybranego dużego zestawu tekstów literackich w obu językach. W ramach tej analizy zidentyfikujemy narracje – to jest sposoby opowiadania – i strategie narracyjne, a więc środki użyte do ich opowiedzenia, i postaramy się zrozumieć, m.in. kto mówi, w czyim imieniu, na ile jest to głos reprezentatywny. Nałożymy ową „mapę opowieści” na chronologicznie ułożony ciąg wydarzeń ostatniego dwudziestolecia, jaki stanowią znane nam i powszechnie dyskutowane akty przemocy wobec kobiet oraz nowe przepisy prawne związane z zabezpieczeniem praw kobiet. W ten sposób spróbujemy zrozumieć ich wzajemny związek, to jak wydarzenia wpływają na opowieść. Przeprowadzenie wywiadów z przedstawicielami literackich sfer publicznych w hindi i w pendżabskim (pisarze, wydawcy, redaktorzy, krytycy, kuratorzy festiwali literackich) pomoże nam w zrozumieniu, jak te teksty są wybierane do druku, redagowane, wprowadzane w obieg literacki.

Nasze badania przede wszystkim polegać będą na zgromadzeniu, selekcji, uważnym czytaniu, porównaniu i analizie zbioru tekstów: literackich, paratekstów (wstępy, posłowia, wywiady, itd.), krytyki literackiej, a także wywiadów z przedstawicielami literackich sfer publicznych w hindi i w pendżabskim. Główną ramą interpretacyjną jest analiza rozumiana tak, jak rozumie się ją w badaniach literackich, a bardziej szczegółowo w badaniach socjologii literatury, rozumianej jako dziedzina badań nad literaturą.

Znaczenia naszych badań upatrujemy zarówno w tym, że problem, którym się zajmujemy, jest bardzo ważny z punktu widzenia społecznego i moralnego, jak i w tym, że proponujemy badanie publicznej debaty na podstawie bogatego korpusu literackiego dwóch języków. Uważamy, że zbadanie tekstów w językach hindi i pendżabskim pozwoli znacznie głębiej zrozumieć sposób przedstawiania przemocy wobec kobiet w Indiach i wzbogaci wiedzę o społeczeństwie indyjskim w okresie wielkich przemian i globalizacji.

Monika Browarczyk

Monika Browarczyk jest profesorem i kierowniczką Zakładu Azji Południowej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Po uzyskaniu tytułu magistra literatury hindi na Uniwersytecie Warszawskim w 1996 r. i magistra socjologii na Uniwersytecie Środkowoeuropejskim w 1997 r., w 2005 r. obroniła doktorat na Uniwersytecie Warszawskim z literatury hindi. Prowadziła badania na temat pisarstwa kobiecego, literatury dalickiej i life writing w języku hindi. W latach 2005-2008 pracowała na Uniwersytecie Delhijskim. Jej zainteresowania badawcze obejmują współczesną literaturę hindi, pisarstwo kobiece, studia nad life writing i przekładoznawstwo. Opublikowała książkę "Narrating Lives, Narrating Selves. Women’s Autobiographies in Hindi" w 2019 r. oraz artykuły badawcze w czasopismach naukowych cieszących się międzynarodowym uznaniem. Otrzymała stypendium Fullbright Senior Research Scholar Grant i odwiedziła Uniwersytet Teksański w Austin w latach 2012-2013. W 2022 r. była profesorem wizytującym na Uniwersytecie w Turynie. W 2022 roku zorganizowała też Warsztaty Współczesnego Hindi, których głównym gościem była dr Anamika - wybitna pisarka języka hindi. W 2023 Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Indii nagrodziło ją nagrodą Vishva Hindi Samman za wkład w propagowanie języka hindi, nagroda została wręczona na konferencji Vishva Hindi Sammelan na Fidżi. Koordynowała prace nad internetową platformą samokształceniową do nauki języka hindi: E-HINDI https://e-hindi.amu.edu.pl. Jest współautorką przekładów z języka polskiego na język hindi i odwrotnie.