Struktura rytmiczna wypowiedzi w języku polskim: analiza korpusowa

Projekt dotyczy wielowymiarowej analizy struktury rytmicznej wypowiedzi w języku polskim w oparciu o korpus mowy. W porównaniu z innymi językami, np. niemieckim, angielskim lub chińskim, rytm języka polskiego jest stosunkowo mało zbadany. Brakuje szczególnie badań korpusowych opartych na najnowszej metodologii polegającej między innymi na 1) zastosowaniu opisu ilościowego za pomocą metrów rytmicznych w połączeniu z opisem jakościowym (np. rozkład i siła prominencji i granic fraz prozodycznych) do analizy rytmu mowy w języku, 2) uwzględnieniu wymiarów innych niż iloczas w badaniu rytmu mowy (intensywność, wysokość tonu i tempo), czy też 3) uwzględnieniu produkcji i percepcji prominencji i frazowania, ściśle związanych z metrum i grupowaniem, które mają decydujący wpływ na percepcję rytmu. Celem proponowanego projektu jest stworzenie wielowymiarowego opisu rytmu mowy w języku polskim. Będzie to opis na poziomie frazy i będzie się on opierał na wiedzy dotyczącej związków między iloczasem a strukturą fonotaktyczną i prozodyczną wypowiedzi języka polskiego, relacji między tempem mowy a miarami rytmu, udziału parametrów w dziedzinie iloczasu, intonacji, intensywności i tempa w realizacji zjawiska metrum i grupowania, a także międzyjęzykowej (ang. cross-linguistic) produkcji i percepcji prominencji i frazowania. Jednym z zastosowań tego opisu w projekcie będzie ilościowa i jakościowa analiza rytmu wypowiedzi języka polskiego zrealizowanych przez mówców nienatywnych reprezentujących języki o percepcyjnie różnych rytmach. Kolejnym celem proponowanego projektu jest rytmiczna klasyfikacja języka polskiego, którego status jest jak dotąd nieustalony. Planowane w projekcie analizy odpowiedzą na nierozstrzygnięte dotąd pytanie, czy język polski należy do języków o rytmie sylabicznym (jak np. hiszpański), czy też do języków o rytmie akcentowym (jak np. angielski), czy może stanowi odrębną klasę. Obecnie uważa się, że badania rytmu powinny wyjść poza wymiar iloczasu, dlatego też w proponowanym projekcie zostanie dokładnie zbadane zagadnienie akustycznej realizacji i percepcji prominencji (metrum) i frazowania (grupowania). Badania będą miały charakter międzyjęzykowy, z uwagi na udział mówców nienatywnych języka polskiego i jednym z ich celów będzie wskazanie, w jakim stopniu percepcja tych zjawisk zależy od struktur językowych, a w jakich od cech akustycznych sygnału mowy.

Agnieszka Wagner

Dr Agnieszka Wagner od dziesięciu lat prowadzi badania różnych aspektów języka pod kątem zastosowań w systemach technologii mowy. Jej główne zainteresowania naukowe obejmują modelowanie prozodii, wspomagany komputerowo trening wymowy, nabywanie fonetyki i fonologii w nauce języków obcych, analizę i modelowanie dialogu oraz produkcję i percepcję mowy ekspresywnej. Dr Wagner jest autorką lub współautorką kilkudziesięciu publikacji, brała udział w licznych projektach badawczych, a także prowadzi bogatą działalność organizacyjną. W 2014 roku otrzymała stypendium dla młodych wybitnych naukowców przyznane przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.