Idiomatyczna konceptualizacja kryzysu w polskim, niemieckim i brytyjskim dyskursie prasowym na temat COVID-19

W swoich badaniach zajmuję się idiomami, czyli utrwalonymi połączeniami wyrazów, które często mają metaforyczne i głęboko kulturowo zakorzenione znaczenie. Choć na pierwszy rzut oka mogą przypominać metafory leksykalne, są od nich znacznie bardziej złożone i obudowane kulturowo, dlatego zasługują na odrębne traktowanie w analizie dyskursu. Idiomy potrafią szczególnie silnie oddziaływać na odbiorców: wzmacniają argumentację, budzą emocje, a czasem wręcz manipulują naszym spojrzeniem na rzeczywistość.

W projekcie badam, jak idiomy funkcjonowały w prasowym dyskursie kryzysowym w latach 2020–2021, gdy pandemia COVID-19 zdominowała życie społeczne, gospodarcze i polityczne. Analizuję trzy języki – polski, niemiecki i angielski – aby sprawdzić, jak w każdym z nich idiomy były wykorzystywane do opisywania pandemii i jej konsekwencji. Interesuje mnie nie tylko to, które idiomy pojawiały się najczęściej, ale także jakie pełniły funkcje, jakie miały podstawy metaforyczne i metonimiczne oraz jak wspierały argumentację w tekstach.

Metodologicznie projekt bazuje na podejściu kognitywnym, a w szczególności na rozszerzonej teorii metafory konceptualnej (ECMT) Zoltána Kövecsesa. Dzięki niej mogę uchwycić najbardziej abstrakcyjne schematy wyobrażeniowe, które stoją za idiomatyczną konceptualizacją kryzysu. Takie podejście pozwala mi rozwijać semazjologiczne (tematyczne) ujęcie idiomów, a zarazem prowadzić pogłębioną analizę kontrastywną w trzech językach. Analiza opiera się na dużych korpusach prasowych, z których każdy liczy od 6 do 11 milionów tokenów. Pozwala to zidentyfikować idiomy typowe zarówno dla dyskursów kryzysowych w ogóle, jak i tych specyficznych dla dyskursu o COVID-19.

Wyniki moich badań mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia roli idiomów w komunikacji medialnej i dyskursach kryzysowych. Jednocześnie liczę, że wypracowany model badawczy wzbogaci metody analizy frazeologicznej, kognitywnej i kontrastywnej oraz znajdzie zastosowanie także w badaniach innych języków i typów dyskursu.

Joanna Woźniak

Dr Joanna Woźniak jest absolwentką Wydziału Neofilologii oraz Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracuje jako adiunkt w Instytucie Lingwistyki Stosowanej UAM. Zainteresowania badawcze dr Joanny Woźniak obejmują lingwistykę tekstu i dyskursu, frazeologię kontrastywną języka niemieckiego i polskiego, legilingwistykę oraz dydaktykę języków specjalistycznych. Jest autorką i współautorką licznych publikacji z zakresu frazeologii, języka prawa oraz dydaktyki języków specjalistycznych. Oprócz ww. projektu indywidualnego uczestniczyła w trzech zespołowych projektach badawczych Erasmus+ poświęconych dydaktyce języków obcych, w tym języków specjalistycznych. Od 2017 roku pełni funkcję sekretarza w czasopiśmie Glottodidactica.